Garcia Etkisi Nedir? Örnekleri ve Soruları

11 Haziran 2023

Garcia Etkisi Nedir? Örnekleri ve Soruları

John Garcia tarafından fareler aracılığı ile radyasyon deneyleri yaparken Garcia etkisi (Koşullu tat kaçınma) keşfedilmiştir. Garcia etkisi (tatsızlık-öğrenme teorisi), bir organizmanın birçok diğer organizmalarda gözlemlenen tat-koku uyaranları ile ilişkilendirdiği hastalık, zehirlenme gibi olumsuz deneyimler sonrasında, aynı uyaranların ortaya çıkması durumunda bunlardan kaçınması ya da onları reddetmesi olarak tanımlanır. Bu problem kemoterapi tedavisi alan kişilerde sıkça görülmektedir.

Örneğin; bir kişi , belirli bir yemeği yedikten sonra kendisini hasta hissettiğinde, bu yemeğin tadı ya da kokusu ile ilişkili olarak sonraki deneyimlerde o yemeğe karşı tiksinti veya kaçınma gösterebilir. Bu etki, tatsızlık-öğrenme teorisi olarak bilinir çünkü organizma, tat veya koku uyaranları ile olumsuz bir deneyim yaşadıktan sonra bu uyaranlardan kaçınmayı öğrenir.

Garcia etkisi, organizmaların hangi uyaranların olumsuz deneyimlerle ilişkili olduğunu öğrenmelerinde ve sonraki deneyimlerde bu uyaranlardan kaçınmalarında önemli bir rol oynar. Bu etki, evrim sürecinde hayatta kalmayı sağlamak için önemli bir adaptasyon olarak kabul edilir.

Başlıklar

Garcia Etkisi (Olumsuz Tat Koşullanması) Örnekleri
Garcia Etkisi Nasıl Geçer?
1.Uyarana Maruz Kalma
2.Karşı Koşullama
3.Sistematik Duyarsızlaştırma
4.Yeniden İşleme
Garcia Etkisi ve Uyarıcı Genellemesi Arasındaki Fark Nedir?
Garcia Etkisi ve Üst Düzey Koşullanma Arasındaki Fark Nedir?
Öğrenme Psikolojisinde Garcia Etkisi Nedir?
Garcia Etkisi Örnek Soru Tipleri

Garcia Etkisi (Olumsuz Tat Koşullanması) Örnekleri

Olumsuz tat koşullanmasının bazı örnekleri şunlar olabilir:

Çocuklar, belirli bir yiyeceği yedikten sonra rahatsızlandıklarında, o yiyeceği bir daha yemek istemeyebilirler.
İnsanlar, belirli bir yemeği yedikten sonra birkaç saat içinde kusma veya ishal yaşadıklarında, o yemeğe karşı tiksinti veya kaçınma gösterebilirler.
Köpekler, belirli bir yiyecek veya ilaçla ilişkili olarak rahatsızlık yaşadıklarında, o yiyeceği veya ilacı bir daha almayı reddedebilirler.
Fareler, belirli bir yemeği yedikten sonra elektroşok veya ışık gibi bir uyaranla ilişkilendirildiğinde, o yemeği bir daha yemek istemeyebilirler.
Kuşlar, belirli bir yemeği yedikten sonra elektroşok verildiğinde, o yemeği bir daha yemek istemeyebilirler.

Bu örneklerde, organizmalar belirli bir uyaranla olumsuz bir deneyim yaşadıktan sonra, o uyaranla ilişkilendirilmiş olan herhangi bir şeyden kaçınma eğilimi gösterirler. Bu, Garcia etkisinin bir örneğidir.

Garcia Etkisi Nasıl Geçer?

Bu etkiden kurtulmanın kesin bir yolu yoktur ancak garcia etkisinden kurtulmanın birkaç yolu vardır:

1.Uyarana Maruz Kalma

Olumsuz bir deneyim sonrasında belirli bir uyaranla ilişkilendirilen kaçınma davranışı, uyarana maruz kalmakla azaltılabilir. Organizmanın uyarana yavaş yavaş maruz kalması, uyarana karşı tepkisini azaltabilir.

2.Karşı Koşullama

Olumsuz bir deneyim sonrasında belirli bir uyaranla ilişkilendirilen kaçınma davranışı, belirli bir uyaranla olumlu bir deneyim yaşandığında azaltılabilir. Bu durumda, organizma olumlu bir deneyim yaşadığı uyaranla daha pozitif bir ilişki kurabilir.

3.Sistematik Duyarsızlaştırma

Bu yöntemde, organizma, uyaranın kaçınma davranışı göstermesine neden olan özelliklerinin bir kısmını değiştirerek veya kaldırarak uyaranla maruz bırakılır. Bu, uyaranın daha az rahatsızlık veren bir versiyonuna alışmasına ve kaçınma davranışının azalmasına neden olabilir.

4.Yeniden İşleme

Olumsuz bir deneyim sonrasında belirli bir uyaranla ilişkilendirilen kaçınma davranışı, yeniden işlenerek azaltılabilir. Bu, terapötik teknikler kullanılarak yapılabilir ve organizmanın uyaranla ilişkili olumsuz duyguları ve düşünceleri yeniden yapılandırması sağlanır.

Bu yöntemler, Garcia etkisinden kurtulmaya yardımcı olabilir, ancak her organizmanın tepkisi farklıdır. Bu nedenle, Garcia etkisinden kurtulmak için en iyi yol, uzman bir psikolog veya terapist ile çalışmaktır.

Garcia Etkisi ve Uyarıcı Genellemesi Arasındaki Fark Nedir?

Garcia etkisi ve uyarıcı genelleme, her ikisi de öğrenme psikolojisindeki temel kavramlardan ikisidir, ancak farklıdırlar.

Garcia etkisi, bir organizmanın belirli bir uyaranı olumsuz bir deneyimle ilişkilendirmesi sonucu, o uyaranla ilişkili herhangi bir şeyden kaçınma eğilimi göstermesidir. Örneğin, bir köpek belirli bir yiyeceği yedikten sonra rahatsızlandığında, o yiyeceğe karşı tiksinti veya kaçınma gösterir.

Öte yandan, uyarıcı genelleme, bir organizmanın bir uyaranla ilişkilendirilen belirli bir tepkiyi, benzer diğer uyaranlara da genelleme eğilimi göstermesidir. Örneğin, bir çocuk, bir köpek tarafından ısırıldığında, köpeklerden korkabilir ve başka hayvanlarla da korkuya neden olan bir ilişki kurabilir.

Garcia etkisi, spesifik bir uyaranla ilişkili kaçınma davranışını tetiklerken, uyarıcı genelleme, belirli bir tepkiyi benzer uyaranlarla ilişkilendirmeye neden olur. İki kavram arasındaki temel fark, birinin spesifik uyaranlara, diğerinin geniş bir yelpazeye odaklanmasıdır.

Bu nedenle, Garcia etkisi ve uyarıcı genelleme, farklı öğrenme süreçlerini temsil ederler ve farklı sonuçlar ortaya çıkarırlar.

Önerilen Yazı

Stockholm Sendromu Nedir? Nasıl Ortaya Çıktı?

Garcia Etkisi ve Üst Düzey Koşullanma Arasındaki Fark Nedir?

Garcia etkisi ve üst düzey koşullanma, her ikisi de öğrenme psikolojisinde önemli kavramlardır, ancak farklıdırlar.

Garcia etkisi, bir organizmanın bir uyaranı olumsuz bir deneyimle ilişkilendirmesi ve bu uyaranla ilişkili herhangi bir şeyden kaçınma eğilimi göstermesiyle karakterize edilir. Örneğin, bir köpek belirli bir yiyeceği yedikten sonra rahatsızlandığında, o yiyeceğe karşı tiksinti veya kaçınma gösterir.

Üst düzey koşullanma ise, bir organizmanın öğrendiği belirli bir davranışı, daha önce öğrendiği başka bir davranışla ilişkilendirerek yeni bir koşullama oluşturmasıdır. Örneğin, bir köpeğin “otur” komutunu öğrenmesiyle, “bekle” komutunu öğrenmesi arasındaki ilişki üst düzey koşullanmaya örnek olarak verilebilir.

Garcia etkisi, bir uyaranın aniden ortaya çıkan ve açıkça fark edilen bir sonuçla ilişkili olması durumunda ortaya çıkarken, üst düzey koşullanma daha karmaşık öğrenme süreçlerine dayanmaktadır.

Bu nedenle, Garcia etkisi ve üst düzey koşullanma arasındaki temel fark, birinin tek bir deneyimle öğrenilen koşullama türüne, diğerinin ise daha karmaşık öğrenme süreçlerine dayanmasıdır.

Öğrenme Psikolojisinde Garcia Etkisi Nedir?

Öğrenme psikolojisinde Garcia etkisi, öğrenme sürecinde bir öğrencinin, özellikle de duygusal tepkileri içeren olumsuz bir deneyim yaşadığında, benzer deneyimlerin tekrarlanmasından kaçınma eğiliminde olmasıdır. Bu etki, genellikle “tatmin edici olmayan koşullanma” veya “tatminsizlik koşullanması” olarak adlandırılır.

Örneğin; bir öğrenci matematik dersinde başarısız olduğunda, o öğrenci matematikle ilgili aktivitelerden kaçınma eğiliminde olabilir veya matematik öğrenme deneyimlerine karşı negatif bir tutum geliştirebilir. Bu durum, diğer öğrenme deneyimlerinin tamamen farklı olmasına rağmen, öğrencinin matematikle ilgili deneyimlerine karşı olumsuz bir tutum geliştirmesine neden olabilir.

Garcia etkisi, öğrenme sürecinde duygusal faktörlerin ne kadar önemli olduğunu vurgular. Olumsuz bir deneyim, öğrencinin gelecekte benzer deneyimlerden kaçınmasına neden olabilir ve bu da öğrenme potansiyelini azaltabilir. Bu nedenle, öğrencilerin olumlu deneyimler yaşaması ve başarı elde etmeleri için motive edilmeleri önemlidir.

Garcia Etkisi Örnek Soru Tipleri

KPSS Eğitim Bilimleri testinde Garcia etkisiyle ilgili sorular genellikle öğrenme ve öğretme süreci, davranışsal öğrenme, öğrenme teorileri gibi konularda çıkar. Bu konuların yanı sıra, öğrenme psikolojisi ve davranışsal bilimler gibi konulara da hakim olmanızda fayda var. Ayrıca, Garcia etkisiyle ilgili sorular, uygulamalı psikoloji, psikolojik danışmanlık, eğitim psikolojisi gibi alanlarda da sıklıkla karşılaşılabilecek konulardandır.