Kolektif davranış, belirli durumlarda ortaya çıkan, süreli olan kolektif bilince dayanan toplu bir şekilde eyleme geçmeyi barındıran terimdir. Kolektif davranış aynı zamanda sosyoloji ve sosyal psikolojide üzerinde çalışan bilim dalı olarak da görülmektedir. Marshall ise kolektif davranış tanımını şu şekilde yapar: “Kolektif davranışların tartışmalı koşullara ve durumlara gösterilen tepkiler olarak ortaya çıkmasıyla ilgilenen potansiyel açıdan çok geniş yelpazeyi kapsayan bir inceleme alanı.”
Başlıklar
Kolektif Davranışın Özellikleri Nelerdir?
• Kolektif davranışın sınırlı bir süresi vardır.
• Kolektif davranışta normlar zayıftır.
• Planlamamış, kurallara bağlı olmayan, yapılandırılmamıştır bir davranış türüdür.
• Gerilim, ve çöküş dönemlerinde ortaya çıkarlar.
• Anomi ve yoksulluk kolektif davranışın çıkmasında sebebiyet verebilir.
• Kolektif davranışın özelliklerinden bir tanesi de grup bağlılığının yüksek olmasıdır.
• Kolektif davranışlarda bireylerin kişilikleri ve yetenekleri önemsizleşir.
• Kolektif davranışlar ilerlemeye ve gelişmeye engel olma potansiyeline sahiptir.
• Kitlesel davranışa katılan kişilerde ilkelleşme ve zeka geriliği görülebilir.
Kolektif Davranışın Ön Koşulları Nelerdir?
Kolektif davranışın ön koşulları başında kriz dönemleri gelmektedir. Kolektif bir harekete, davranışa uygun ortam oluşturulması da ön koşullardandır. Toplumsal kontrolün işleyecek güçte olması, bir inancın yayılmaya başlaması ve bu inanışa göre harekete geçilmesi, kolektif davranışı tetikleyecek durumların oluşması, kolektif davranışın meşru görülmesi, yapısal eğilim, yoksulluk, yapısal gerilim ve toplumsal denetleme diğer ön koşullardandır.
İlginizi Çekebilir: Toplumsal Norm Nedir?
Kolektif Hareket Etmek Ne Demek?
Ortak çıkarlar doğrultusunda bir grubun, topluluğun iş birliği içine girerek kolektivist bir eyleme girişmesi olarak tanımlanabilir. Kriz, anonimi, savaş, yoksulluk, eşitsizlik vb. Durumlarda görülebilirler. Kolektif hareket; aynı anda birkaç̧ bireyin veya grubun katıldığı, zaman ve mekan bitişikliği içinde benzer morfolojik karakteristikler sergileyen, ilişkilerin toplumsal alanını içeren ve yaptıkları eylemin anlamlı olduğunu düşünen insan kapasitesin yer aldığı, toplumsal pratikler olarak tanımlanmıştır (Hardin, 1982; Melucci, 1996; Olson, 2003; Francisco, 2010; akt. Abanoz ve Sütçü, 2018)
Kolektif Davranış Kuramını Kim Buldu?
Kolektif davranış kuramını ilk ortaya atan kişi Gustave Le Bon’dur. Kitleler üzerinde yaptığı çalışmalarla insanların tek bir varlık oluşturduğunu, kalabalık içinde kaybolduğu, benliğini yitirerek başka davranışlarda bulunduğunu ifade etmiştir. Ona göre üç çeşit kolektif davranış vardır bunlar; kalabalık, kitle ve halktır. Kolektif davranış çalışmalarında öncüsü diyebileceğimiz kişi ise Herbet Geoge Blumer’dır. Blumer’a göre ise kolektif davranış sosyal hoşnutsuzluktan doğar. Kolektife davranışı beş bölüme ayırır. İlk başta insanlar bunu heyecan verici olay olarak adlandır. Ardından öğütme aşaması gelir. Üçüncü aşama ise ortak bir amacın belirlenmesidir. Dördüncü aşamada ise ortak amaç için insanların dürtüleri uyandırılmaya çalışılması ve davranışa teşvik edilmesidir. Tüm bu aşamaların sonunda yani beşinci aşamada kolektif davranış oluşmuştur.
İlginizi Çekebilir: Kolektif Bilinç Nedir?
Kolektif Davranışa Katkı Sağlayan Diğer Sosyologlar
Kolektif Davranış teorisine katkı yapmış diğer sosyologlardan biri de Geoge Herbet Mead’dir. Mead’e göre davranışlar insanların topluma adaptasyon sürecinde tipik olarak öğrenilir. Mead, insanlar arasında birbirlerinin davranışlarını ve düşünceleri anlayarak işbirliğine yöneldiklerini söyler ve insanlar arasından bundan kaynaklı ortak bir konsensüs olduğu iddia eder. Bu konsensüsü toplumun temel taşı olarak nitelendirmiştir. Coleman ise kolektif davranışın vahşi ve çalkantılı işlediğini ifade eder. Kolektif davranışın karşılıklı değil tek taraflı bir denetim olduğunu ve sosyal davranışı başka daha basit bir eyleme aktırdığını ifade eder. Ayrıca Robert Park’ın çalışmaları, Blumer’in kolektif davranış kuramının temellerini oluşturmuştur. Neil Smelser ise kolektif davranışın belirleyicilerini açıkladığı değer ekleme şeması ile sosyolojik bir bakış açısı getirmiştir.
Kolektif Ne Demek?
Birçok kimseyi veya nesneyi içine alan, birçok kişi ve nesnenin bir araya gelmesi sonucu olan, ortaklaşa olarak tanımlanmaktadır. Ortak bir amaç için toplanan kişilerin oluşturduğu gruplarda da kolektif adı verilmektedir.
Kolektif Zihniyet Ne Demek?
Bazı hallerde ve yalnız bu hallerde bir insan topluluğu, onu oluşturan ayrı ayrı kişilerin sahip olduğu özelliklerden çok farklı yeni bir kimliğe sahip olur. Bilinçli kişilik ortadan kalkar, bütün bu kişilerin fikirleri ve duyguları tek bir yöne çevrilir. Geçici fakat pek çok açık özellikler gösteren kolektif bir zihniyet ortaya çıkar. Kalabalığın tesiri ile oluşan bu kolektif zihniyet bireylerin normalde kontrol altında tuttukları bilinçsiz dürtülerini ön plana çıkartır ve gerçekte barbar ve ilkel olan renklerine geri dönmelerine yol açar (Arkonaç, 2008).
İlginizi Çekebilir: Kültür Şoku Ne Demek?
KAYNAKÇA
• ABANOZ, E., & SÜTCÜ, C. S. (2018). Sosyal Ağlarda Kolektif Eylem Eşik Modeli Üzerine Bir Çalışma. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 17(1).
• Arkonaç, S. A. (2008). Sosyal psikolojide insanları anlamak: Deneysel ve eleştirel yaklaşımlar. Nobel Yayın Dağıtım.
• Blumer, H. (1971). Social problems as collective behavior. Social problems, 18(3), 298-306.
• Francisco, R. A. (2010). Collective Action Theory and Empirical Evidence. New York, NY:
Springer
• Goldstone, R. L., & Gureckis, T. M. (2009). Collective behavior. Topics in cognitive science, 1(3), 412-438.
• Goodwin, Glenn A. Joseph A. Scimecca, (2015), Klasik Sosyolojik Teori: Sosyolojinin Vaadinin Yeniden Keşfi, (Çev. Edit. Ümit Tatılıcan), Say Yayınları, İstanbul.
• Hardin, R. (1982). Collective action. Baltimore, MD: Johns Hopkins University Press.
• https://andcenter.org/tr/marifetdivani/kolektif-davranis-herbert-george-blumer/ Erişim Tarihi: 15.07.2021
• Marshall, Gordon. (2020) Sosyoloji Sözlüğü. ed. 4 Gordon Marshall vd. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Olson, M. (2003). The Logic of Collective Action: Public Goods and the Theory of Groups.
Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Ritzer, G., & Stepnisky, J. (2018). ed. 8 Modern Sosyoloji Kuramları (Çev. H. Hülür). Ankara: De Ki Basım.
• Turner, R. H., & Killian, L. M. (1957). Collective behavior (Vol. 3). Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
