Tıbbileştirme kavramı sanayileşme sonrasında uzmanlaşmanın artması ile birlikte ortaya çıkmış ve sağlık sosyolojisi bağlamında tartışmalara konu olan bir kavramdır. Sanayileşme sonrasında modern tıp durmaksızın gelişmeye başlamış ve hala da gelişmeye devam etmektedir. Söz konusu Tıbbileştirme kavramı ise akademisyenler tarafından farklı değerlendirmeler ile faydalı ya da zararlı bulunmuştur. “Günümüzde modern tıp hastalık alanından sağlık alanına doğru genişlemekte, hayata dair her alan tıbbileşmektedir.” (Aysoy, 2012) Tıbbileştirme kavramının bu denli önem kazanması ve hayatın her alanına yayılması temelde modern toplumun dinamik yapısının da doğal bir sonucu olarak değerlendirilebilmektedir. Sanayileşme sonrasında modernleşmenin hızlı bir ivme kazanması beraberinde uzmanlaşmanın da artmasını sağladı. Uzmanlaşmanın artışı ise insanların hastalandıklarında hızlı bir şekilde uzmanlara başvurmasını sağladı. Uzmanlaşma tıp dünyasının hayatın daha fazla içine girmesinde etkili olan bir durumdur. Daha önceleri insanların hastalandıklarında başvurdukları tıp kanalı günümüzde günlük hayatın farklı alanlarına da yayılmıştır. Modern toplumda insanların uzmanlara başvurmak için mutlaka hasta olmaları gerekmez. Hayatın farklı alanlarının da tıbbileştirilmesi kavramı bu noktada devreye girer. Aysoy hoca bu durumu beslenme örneği ile açıklar. Beslenme gibi günlük hayatın alanlarında dahi uzmanlara başvurma günümüzde normal karşılanmaktadır. Uzmanlaşmanın artması belli başlı alanlarda değil günlük hayatın birçok alanında tıbbın etkin rol oynamasına neden olmaktadır.
Modern tıbbın sıkça kıyaslandığı bir tıp anlayışı da alternatif tıptır. Alternatif tıp modern tıbbın çare bulamadığı rahatsızlık ve durumlara karşı şifa adı altında farklı yöntemler kullanılması olarak ifade edilebilir. Bir anlayışın karşıt olarak görülen başka bir anlayışı yenmesinin en bariz ve kolay yolu onu özümlemesidir. Modern tıp da alternatif tıp için bu yöntemi uygulamaktadır. Öyle ki günümüzde modern tıbbın bir tamamlayıcısı olarak alternatif tıptan bahsedilmektedir. Her durumda alternatif tıbba başvurulmaz ancak alternatif tıbba başvurulması beraberinde modern tıp sınırları içerisinde gerçekleşir. Bu da modern tıbbı alternatif tıbbı tamamlayıcı olarak özümsemesi nedeni ile meydana gelen bir durumdur. Ülkemizde de Sağlık Bakanlığı tarafından alternatif tıp içselleştirilmektedir. Bu içselleştirme özümsemenin son evresi olarak değerlendirilmektedir. (Aysoy, 2012, s. 156)
Tıbbileşme diğer adı ile medikalleşme modernleşme sonrasında tüm dünyayı etkileyen bir durum haline gelmiştir. Toplumun medikalleşmesi temelde toplumda var olan insanların uzmanlara olan bağımlılığının artmasını ifade etmektedir. Daha önceleri hastalık ile özdeşleştirilen tıp günümüzde günlük hayatın birçok alanı ile bağdaştırılmaktadır. İllich tıbbileşmenin ortaya çıkma nedeni olarak uzmanlaşmanın artması ve medikal kurumların bürokratikleşmesinden bahseder. (Tecim) Zolo ise tıbbileşme kavramını modern toplumda uzmanlara olan güvenin artışına bağlar.
Tıbbileşme durumu farklı anlayışlar tarafından da değerlendirilmektedir. Feminist, post yapısalcı ve çatışmacı yaklaşımlar tıbbileşme kavramını sosyal kontrolün bir aracı olarak değerlendirir. Akabinde sağlık sektörünün toplumun geneline yayılması tıbbileşme ile sosyal kontrolün sağlanabildiğine değinirler. Sosyal kontrol aracı olarak tıbbileşme kötülük kavramı ile hastalık kavramının yer değiştirmesini mümkün hale getirir. Bunun bir örneğini Tecim hoca Türkiye’de madde bağımlılığının suç olarak görülmesi ile Hollanda’da hastalık olarak görülmesini kıyaslayarak verir. (Tecim, s. 265)
Tıbbileşmeye farklı bir bakış da biyomedikal yaklaşımdır. Bu yaklaşıma göre tıbbileşme sosyal kontrolün bir aracı değildir. Tamamen insan bedeni ile alakalıdır. Bu noktada biyomedikal anlayış diğer tüm yaklaşımları reddeder ve insan bedeni ile kavramı sınırlandırarak indirgemeci bir tavır takınır. Bununla birlikte tıbbileşmenin faydaları ve zararları farklı anlayışlar tarafından sürekli olarak tartışılmaktadır. Modern toplumun doğal bir sonucu olarak tıbbileşmenin meydana gelmesi yadırganmamalıdır. Sosyal kontrol aracı olarak düşünüldüğünde ise belli sınırlamalar ile devlet tarafından sınırlandırılmalıdır.
Kaynakça
- Aysoy, M. (2012). Şifa Bu Değil: Modernliğin Arayüzü Alternatif Tıp (s. 8). içinde İstanbul : Kaknüs İnceleme Araştırma .
- Tecim, E. (tarih yok). Toplumun ve Gündelik Hayatın Medikalleşmesi . Sağlık Sosyolojisi (s. 156). içinde İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi .
