ÖZ
Kültürün birden fazla tanımı vardır. Fakat en genel tanımıyla tanımlayacak olursak, “insanların yaşamları boyunca edindikleri değerler, tutumlar, alışkanlıklar bütünü” olarak tanımlayabiliriz. Bu yazıda kültürü, kültürün işlevlerini, ögelerini açıklayarak kültürün bireylerin davranışlarını nasıl etkilediği üzerinde açıklamalar yapılarak örnekler verilecektir.
Anahtar Kelimeler: Kültür, birey, davranış
Kültür, birey ve toplumların aynasıdır. Kültür, bir toplumda yaşayan insanların değerlerini, tutumlarını ve davranışlarını şekillendirir. Bizim bireysel düşünce ve davranış tarzlarımızda bile kültürün bir yansıması vardır. Bireylerin yeme, içme, giyinme, barınma, okuma ve dinleme alışkanlıkları, sanat, eşitlik, ahlak ve evlilik gibi kavramlar ve bu kavramlara yüklenen anlamlar da ülkelere yani kültürlere göre birbirinden farklılık gösterir. Kültürün birey ve toplumların aynası olduğunu söylemiştik. Bu aynanın yüzeyinde oluşacak her şey kültürü etkiler. İklim, coğrafi şartlar, yerel zenginlikler, ekonomik durumlar, teknoloji, siyaset, bilimsel gelişmeler vb. her şey kültürü etkiler ve onu oluşturur.
Kültürün yeni kuşaklara aktarılması ve geçmişten bugüne gelmesi toplumsallaşmayla beraber gerçekleşmiştir. İnsan topluluklarının temel davranışlarında o toplumun kültürünün geçmişten bugüne şartladığı davranışlar vardır. Yani bizim başka insanların davranışlarını adlandırabilmemiz için o insanların kültürü hakkında bilgi sahibi olmamız gerekir. Her bir toplumda bireylerin davranışı ortak toplumsal yaşam ve kültürden doğabileceği gibi, bireylerin çeşitli özellikleri veya kalıtsal koşullardan dolayı da ortaya çıkabilir. Günümüz de kültürün bir toplumdan başka bir topluma aktarılması medyanın etkisiyle daha hızlı ve yaygın şekilde gerçekleştirilebilir. Teknolojik gelişimle beraber artan medya ve iletişimle farklı kültürleri daha kolay öğrenebiliriz. Hatta medyanın yaptığı reklamlar ve teşvikler sayesinde başka kültürlere daha çok ilgi duyabilir kendimizi başka kültürlere daha ait hissedebiliriz. Teknolojik gelişmelerden önce uzak kültürleri o kültürleri yaşayan insanlarla tanışarak veya o kültürlerin yaşandığı yere giderek öğrenebiliyorken şimdi teknoloji sayesinde çok daha hızlı ve kolay şekilde öğrenebilir ve etkilenebiliriz.
Kültürün bazı temel işlevleri vardır. Bu işlevleri şöyle açıklayabiliriz:
• Bireylerin sosyal davranışlarını sistematize ederek toplumsal düzeni sağlar.
• Toplum değerlerini bir araya getirip yorumlayarak topluma diğer toplumlardan farklı bir birlik kazandırır.
•Toplumsal dayanışma ve birlik duygusu için temel oluşturur. Bunun sonucunda toplumda “biz” duygusu ve kişiler arası sadakat duygusu gelişir.
• Toplumsal kişiliği oluşturarak bireylerin sosyalleşmesine olanak sağlar.
Ve bunun yanında kültür genel olarak iki ögeden oluşur:
1)Maddi Kültür:
Bir toplumda üretilen teknoloji, makineler, binalar, araçlar vb. fiziksel unsurladır. Mimarı yapılar, giyim tarzları, araba modelleri bir toplumun kültürel farklılıklarını yansıtan maddi unsurlardır.
2)Manevi Unsurlar:
Kültürün zihniyet, gelenek, değer yargıları, inanç, yasalar, ahlak gibi maddi olmayan unsurlarını inceler. Manevi kültür maddi kültürün aksine çok daha yavaş değişim ve gelişim gösterir.
Kültürün bu iki ögesi arasında sürekli bir etkileşim vardır. Birinde meydana gelen değişim diğerini de mutlaka etkiler. Kültürün bu iki ögesi aynı zamanda bizim yaşamımızı, davranışlarımızı şekillendiren, etkileyen en önemli etkenlerdir. Mesela her kültürün, toplumun inancı aynı değildir. Müslümanlar inançlarından ötürü ibadetlerini camide yerine getirirken farklı kültürü ve inancı olan Hristiyanlar ibadetlerini kilisede bizden daha farklı şekilde yerine getirir. Veya daha farklı olarak bizim kültürümüzde asker uğurlama ya da evlenirken görücü gitme, kız isteme gibi törenler varken farklı kültürler genelde böyle gelenekleri barındırmaz. Bu gelenekler bizim geleneklerimizdir ve bizim kültürümüzün oluşumunun sonucudur. Coğrafi şartlarında kültürü etkilediğini söylemiştik mesela Japonya pasifik deprem kuşağı üzerinde olması sebebiyle yani coğrafi şartları sebebiyle yıkıcı depremlerin fazla olduğu bir ülkedir ve buna göre binalarını daha sağlam ve gelişmiş bir şekilde depreme dayanıklı yapmışlardır. Halbuki coğrafi şartları Japonya’dan daha iyi olan başka ülkelerde depremlerin fazla olmaması olsa bile Japonya’daki gibi yıkıcı bir etkiyle karşılaşmayacaklarını bildikleri için binaların yapımında o kadar özenli bir çalışma yapmamışlardır. Ve bu da insan yaşamını etkilemiştir. Kültürümüzden, gelenek ve göreneklerimizden kopmamız genelde kolay olmaz. Çünkü doğduğumuz süreden ölünceye kadar geçen bu sürede genelde aynı kültür içinde yaşarız ve buna göre davranışlarımızı, düşüncelerimizi, hayatımızı şekillendiririz. Belli bir yaşa gelince bu davranış ve düşünce tarzımızda değişiklikler yapmak istiyor olabiliriz ya da kültürümüzü, geleneklerimizi saçma buluyor, başka kültürlere özeniyor olabiliriz ama yine de davranış ve düşüncelerimizi değiştirmek kolay olmaz. Kendi kültürümüzü ve kültürümüzün ögelerini benimsediğimiz için elbet ki özendiğimiz kültürle karşılaştırmasını yapar, kendi düşüncelerimizin farklılıklarını özleyebiliriz.
Sonuç olarak kültür bilgiyi, sanatı, ahlakı, hukuku, örf ve adetleri kapsayan, insan davranışlarını şekillendiren, birey ve toplumların aynası olan, geçmişten bugüne toplumsallaşma yoluyla gelen ve var olmaya devam eden bir anlam ve önem sistemidir.
KAYNAKÇA
1- https://kulturun-ogeleri.nedir.org/
2- https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/61351/mod_resource/content/1/8.K%C3%9CLT%C3%9CR%20VE%20DAVRANI%C5%9E.pdf
3- Zencirkıran,Mehmet (2018), Sosyoloji (Dora Basım-Yayın Dağıtım)
