Sosyal (Toplumsal) sınıf, bireylerin içinde yaşadıkları toplumda hiyerarşik bir şekilde para, eğitim, siyaset, meslek gibi özelliklere göre kategorilere ayrıldıkları bir tabakalaşma sistemidir. Bireyler bulundukları sosyal sınıftan bir diğer sosyal sınıfa dikey yönde kolayca geçiş yapabilirler. Bireylerin kendi çabaları ve yetenekleriyle bulunduğu sosyal sınıfı değiştirmek için insiyatif alabilmesi sosyal sınıfı dinamizmi yüksek bir sistem yapmaktadır.
Başlıklar
Sosyal Sınıflar Nelerdir?
Sosyal sınıflar hukuksal veya dinsel bir tanımlamaya sahip değillerdir. Sosyal sınıf, toplumsal tabakalaşmanın sanayi toplumlarında insanların daha fazla kategorilere ayrılmaya başlamasıyla ortaya çıkan biçimidir. Benzer mesleklere, kültürel yaşama, statüye, ekonomik düzeye sahip insanlar aynı sosyal sınıf içerisinde yer alır.
Her ne kadar sadece bireylerin ekonomik koşullarına göre değil ayrıca yaşam biçimi, bilinç düzeyi, kültürel kodları gibi olgularla belirlense de sosyal sınıf, temelde parasal koşullarla şekillenen bir süreçtir. Bireylerin daha çok mesleklerine ve gelir düzeylerine göre konumlarının belirlendiği sosyal sınıf sisteminde 3 ana toplumsal sınıftan bahsedilebilir. Bunlar; gelir düzeyi yüksek olan üst sınıf, nitelikli işçiler olarak orta sınıf, sanayi işçilerinin ve köylülerin oluşturduğu alt sınıftır.
Sosyal Sınıf Neye Göre Belirlenir?
İlkel veya gelişmiş olması fark etmeksizin bir çok toplumda tabakalaşmanın farklı düzeylerini görmek sosyolojik bir gerçekliktir. Toplumsal tabakalaşmayı anlamak sosyal sınıfların yapılarını ve toplumun değişim mekanizmasını anlamayı sağlar. Toplumsal tabakalaşma ve eşitsizlik birbiriyle ilişkili sosyal olgulardır. Toplumdaki bireylerin maddi ya da simgesel bazı ödüllere ulaşmak için gösterdikleri çabalar sonucu ortaya çıkan sosyal sınıf kavramı, benzer ödüllere sahip olanlar ve olmayanlar açısından eşitsiz bir durumu ortaya koymaktadır.
Sosyal Sınıf Örnekleri
- Üst Düzey Yöneticiler
- Din adamları
- Devlet görevlileri
- İşçiler
- Köylüler
İlgili İçerik: Sosyal Devlet Nedir?
Sosyal Sınıf Ayrımı Nedir?
Sosyal sınıfların birçok belirleyici etmeni olsa da ekonomi bu etmenlerin en etkileyici olanıdır. Ekonomiyi belirleyense çoğunlukla yapılan mesleklerdir. Meslekler çoğu zaman statüyü beraberinde getirir. Birçok sosyolog toplumu sınıflarına ayırırken bu yüzden icra edilen mesleğe göre değerlendirme yapmıştır. Sahip olunan meslekler kişinin ekonomik durumunu, ekonomik durum da kişinin sosyal, siyasi, kültürel vb. durumunu etkilemektedir. Örneğin; bu nedenlerden yoksul kesim sadece ekonomik anlamda değil toplumsal birçok alanda imkanlarının yetersizliğinden ötürü zorluk çekmektedir. Toplumdaki sosyal sınıf ayrımı bireyleri bulundukları sınıfın dışında diğer sınıftaki bireylerle iletişime geçme, vakit geçirme gibi etkileşimlerden uzak tutmaktadır. Bu durum da toplumsal kaynaşmanın olması ve homojen bir toplum yapısının oluşması için engel teşkil etmektedir.
Sosyal Sınıf Faktörü Nedir?
Bireyler içinde yaşadığı toplum ve sosyal sınıfla karşılıklı etkileşim içindedir. Bu ilişki geçmişten günümüze karmaşık bir şekilde devam etmektedir. Bu yüzden bireyler içinde bulunduğu sosyal sınıf faktörlerinden etkilenmektedir. Sosyal sınıf yapısı bireye hem bazı ekonomik, kültürel ve diğer yaşamsal imkanlara sahip olma şansı verir hem de başka bir sosyal sınıfa yükselme veya düşme dinamizmini içinde barındırır. Birey elinde bulunan imkanlara göre vereceği kararlar ve göstereceği çaba sonucu toplumdaki yerini belirler. Bireylerin davranışlarını ve karar alma sürecini etkileyen sosyal sınıf faktörü, bireyi dönüştürürken tarihsel gelişmeler sonucu kendisi de değişen bir yapıya sahiptir.
Sınıfsal Ne Demek?
Sözlük anlamı bakımından bakarsak sınıfsal kelimesi, belirli bir sınıfa dair olan her şeye yapılan atıfları içermektedir. Sınıf içerisinde bulunan nesneler (kişiler) belirli niteliklere sahiptir. Toplumsal yapıları tanımlamak için her sınıfın kendi karakteri betimlenir.
Eğitimde Sınıf Ayrımı
Bireylerin toplumda sahip oldukları meslek, gelir düzeyi, kültür seviyesi gibi farklı niteliklere göre ayrışması eğitim meselesini de etkilemektedir. Durkheim’a göre toplumsal sınıflardaki farklılık eğitimde de görülür ve her sosyal sınıfın eğitimi değişiklik göstermektedir. Köyde yaşayan bir kişiyle kentte yaşayan bir kişinin eğitimi aynı olmayacaktır. Yaşadığı çevre farklı gereklilikler gerektirdiği için verilen eğitimde farklı olmalıdır. Tek tip bir eğitimden söz edebilmek için toplumda hiçbir sosyal sınıf ayrımı olmaması gerekmektedir. Ailelerin hangi sosyal sınıfta olduğu çocuğun aldığı eğitimi etkilemektedir. Üst düzey gelir grubunun veya memur çocuklarının daha kolay eğitim alıp yüksek öğretime kapar devam edebildiği ama köyde yaşayan ailelerin çocuklarının daha az eğitim aldığı bilinmektedir. Düşük gelir düzeyine sahip olan ailelerin çocuklarının yeterli besinleri alamadığı için zihinsel gelişimlerinin geri kalması veya bu ailelerin evdeki çalışma ortamlarının uygun olmaması gibi nedenlerle çocuklar eğitimde başarısız olabilmektedir.
Toplumsal tabakalaşmayla beraber yönetimde ve ekonomide gücü elinde bulunduran sosyal sınıflar kendi çıkarlarına uygun olacak şekilde eğitimi dizayn edebilmektedir. Toplumdaki her bireyin insan haklarına uygun olarak eşit şekilde eğitim alma hakkı, sermaye sahiplerinin istekleri doğrultusunda piyasaya uygun bireyler yetiştirilmesi için göz ardı edilmektedir. Eğitimin her bireye eşit fırsatlar yaratma misyonundan uzaklaşıp hiyerarşik yapıya göre üst sayılabilecek sosyal sınıflara hizmet eder hale gelmesi mevcut toplumsal ve ekonomik koşulların yeniden üretilmesini sağlamaktadır. Bu da belli bir sosyal sınıfa sahip insanların başka sosyal sınıflara geçişini zorlaştırmaktadır. Eğitimdeki sosyal sınıf ayrımı toplumdaki sosyal sınıflar arasındaki hareketliliğin belli sınıfların çıkarları doğrultusunda kısıtlanması ve sınıflar arası geçişin zorlaşması anlamına gelmektedir.
Keşfedin: Sosyal Grup
Kaynakça
- AÇIKGÖZ Özkan (2000) SOSYOLOJİNİN PROBLEMLİ BİR KONUSU OLARAK, “SOSYAL SINIF” KAVRAMI ÜZERİNE ÖNEMLİ SOSYOLOGLARIN DÜŞÜNCELERİ VE YORUMLAR
- ŞENGÖNÜL Turhan (2008) SOSYAL SINIF KÖKENİ, EĞİTİMSEL KAZANIM VE DİKEY SOSYAL HAREKETLİLİK İLİŞKİSİ
- ŞENGÖNÜL Turhan (2013) SOSYAL SINIFIN BOYUTLARI OLARAK GELİRİN, EĞİTİMİN VE MESLEĞİN AİLELERDEKİ SOSYALLEŞTİRME- EĞİTİM SÜREÇLERİNE ETKİSİ
