Hegemonik Erkeklik ve Kadın Olmanın Kaderi: Kader Filminin İncelenmesi

GİRİŞ

Kader filmi Bekir karakterinin Uğur’a saplantılı aşkını ve bu aşk yüzünden başına gelenleri anlatmaktadır. Bekir, babasının halıcı dükkanını işleten sıradan bir mahalle delikanlısıdır. Uğur’un bir gün dükkana gelmesiyle Bekir, Uğur’a aşık olur ve hikaye başlar. Filmde sadece Bekir’in Uğur’a aşkını değil mahallede neler olup bittiğini de görürüz. Mahalledeki baskın eril hava filme de yansımaktadır. Kadınlar erkekler tarafından ezilen, taciz edilen kullanılan karakterlerdir. Erkeğe muhtaç kadınlar kendi ayakları üstünde duramazlar. Bu yazıda amacım filmde görülen kadın erkek ilişkilerini analiz etmek ve filmin isminde de olduğu gibi erkekler tarafından çizilen bir kadın yazgısının olup olmadığını anlamaktır.

HEGEMONİK ERKEKLİK VE BEKİR’İN DÖNÜŞÜMÜ

Hegemonik erkeklik kavramına girmeden önce toplumsal cinsiyet üzerinde durmakta yarar var. Toplumsal cinsiyet bireyin sadece cinsiyetinden dolayı yaşadığı ayrılacaklar olarak tanımlanırken, bu farklılıkların toplumsal ve kültürel olarak nasıl kurulduğunu araştırır. Toplumsal cinsiyet günümüze kadar kadın kavramı üzerine yoğunlaşsa da erkeklerinde toplumsal cinsiyet eşitsizliği yaşadığı bir gerçektir. Evine para getirmek, hep güçlü ve sert gözükmek zorunda olmak çoğu erkeği kapana kısılmış hissettirebilmektedir.

Hegemonik erkeklik ise zamana, topluma ve kültüre göre değişen baskın erkeklik değerlerini temsil eder. Bu değerler içerisinde erillik ve heteroseksüellik baskındır. Türkiye sosyolojisi, büyük oranda aileye, akrabalığa ve kültürel cemaate dayalı ataerkil bir toplumsallığa dayanıyor (Cengiz, Küçükural, Tol, 2004, 52). Türkiye’de ataerkil bir yapı olması sebebiyle hegemonik erkeklik izlerini görmek son derece mümkündür. “Kader” filminde de görülen erillik ve heteroseksüelliğin havası film boyunca hakimdir.

Filmde Kamil karakteri eşcinsel olduğu için “ibne” olarak sıfatlandırılmakta ve erillikle birleşmiş kahvehanede sürekli dayak yemektedir. Oraya ait olmadığı her fırsatta yüzüne vurulan karakter kahvehanede oyun oynarken servis yapan çocuğa hegemonik erkekliğin istemediği şekilde şaka yapınca dayak yer ve bundan sonra filmde Kamil karakterinin daha eril bir havayla filmde olduğunu görürüz. İstenmeyen şakaları yapmaz ve geri çekilir. Heteroseksüellik hegemonik erkeklik için son derece önemlidir. Filmde hegemonik erkekliğin temsili ise Cevat karakteridir. Uğur’un annesiyle bir ilişkisi olan Cevat eve istediği zamanda girer çıkar kadına hesap vermez. Kamil’i kahvehanede döven de Cemal’dir. Gücü elinde tuttuğunu hissederiz kahvehanenin sahibi de Cevat’tır. Erkeklikle bu kadar özdeşleştirilen bir mekanın hegemonik erkekliğin temsil edildiği karaktere ait olması tesadüf değildir. Erkekler hiç farkında olmadan kendilerine kazınan bu davranışları hayatlarının her alanında tekrarlar.

Önerilen Yazı

Hegemonik Erkeklik Nedir? Hegemonik Kadınlık?

Bekir karakteri ise başlarda hegemonik erkekliğin istediği gibi bir karakter değildir. Daha geri plandadır, kahvehanede olduğu zaman bile Bekir’i tam göremeyiz orada var mıdır yok mudur anlaşılmaz, aitliği tam belli değildir. Film içerisinde hegemonik erkekliği yaratılır ve yavaş yavaş istenilen erkeğe dönüşür. Saçlarını, kıyafetini, yürüyüşünü ve gittiği mekanları değiştirir. Bir diğer hegemonik erkekliğin ağır bastığı mekan olan pavyonda görürüz Bekir’i son derece değişmiş içine kapanık hali gitmiş kendini bulmuş gibidir. Bu sahneden sonra Bekir’in, kadına şiddetini ve tacizini görürüz. Filmde, hegemonik erkekliğin bir temsili olarak taciz ve tecavüz yaygındır. Kadınların kendi ayakları üzerinde durmasına izin verilmez eğer verilirse eril hegemonya kimi sömürür? Bu soruya diğer başlıkta değinilecektir.

Filmdeki iki tane Bekir görmekteyiz; ilki hep geri planda duran annesini dinleyen ve öyledir ki, Uğur’un ailesi Cevat’ın ölmesiyle zor duruma düşerler. Mahallenden yardım toplanarak yaşamlarını idare etmeye başlarlar fakat yatalak bir erkeğin olması kadını sahipsiz yaptığı için yardım götürmek için giden herkes Uğur’un annesiyle yardım karşılığı cinsel ilişkiye girmeyi kendine hak görür. Geçerken yardımları götüren Bekir ve anne arasında şöyle bir diyalog geçmektedir: “Niye seni gönderdiler?”, ”Beni göndermediler ben geçiyordum bırakayım dedim.”, “Tadına bir de sen mi bak dediler.”

Bekir’i hegemonik erkekliğin önemli mekanlarından biri olan pavyonda gördükten sonra Bekir son derece değişmeye başlar. Uğur’a dayak ve tecavüz girişiminde bulunur. Dönüşüm tamamlanmış, Bekir mahallede gördüğü erkekliğe dönüşmüştür. Gittiği yerlerde saygı görmeye başlar ve kahvehanede silik bir erilliği olan Bekir artık tam bir eril olmuştur.

Keşfedin: Film Analizi Nasıl Yapılır?

Kadınsılık ve kadınlık, erkeksilik veya erkeklik tümüyle toplumsal ve kültürel hadiselerdir. Birbirinden değişik zaman ve yerlere göre farklılık gösterebilmektedir (Bingöl, 2014, 109). Filmin geçtiği mekân/mahallede ise kendi ayakları üzerinde duran bir kadın görememekteyiz. Bunun nedeni, mahallenin tamamen eril tahakküm altında olmasıdır. Kadınlar var olabilmek için bedenlerini ve cinselliklerini kullanmak zorunda kalmışlardır. Hayatın bu kıyısında yaşayan kadınlar günümüzde de mevcuttur. Kadın bedeni, kolay para kazanma yolu olarak görülmüş ve yine eril bir kişilik tarafından pazarlanmıştır. Bekir’in Uğur’a başka bir işte çalışma teklifinden sonra Uğur bunu kabul etmez nedeni sorulduğunda ise “nedeni yok ben böyle istiyorum” der. Nedenini bilmese de asıl neden çevresinde bundan başka yolla para kazanan bir kadın görmemesidir. Kadınlar ya evlenir ya da hayat kadını olurlar. Gerçek hikayelere bakıldığında da kadınlar bu ikisi arasında seçim yapmak zorunda bırakılır.

Son sahnelerde ise Uğur’un bir çocuğu olduğunu görürüz. Bu çocuk Uğur’un günahlarının affedildiğini ve artık o eski, kötü hayatı geride bıraktığı anlamına gelir. Uğur artık kötü de olsa bir evde, çocuğuyla yardımlar sayesinde yaşamaktadır. Bekir bir şekilde tekrar Uğur’u bulur ve geceyi onda geçirir.

Tuana Kara'nın Diğer Yazısı

Kadın Bedeninin Yeniden Üretilmesi: The Handmaid’s Tale Dizi Örneği

SONUÇ

Hegemonik erkeklik günümüzde de baskın olan güçtür ve bu görüşün karşısında olan her görüşe karşı duruş sergilemektedir. Kendi doğrularını dayatmak ve elindeki gücü pekiştirmek isteyen ataerkil sitem her gün sadece kadınlara değil eşcinsellere de zorbalık ve baskı yapmaya devam etmektedir. En temel insani haklarının elinden alınmasına ses çıkarmaya başlayan bu insanlar günümüzde basın tarafından desteklendiği kadar linç de yemektedir. Kader filminde de bu linç gösterilmiştir; eşcinseller dayak yer ve eril davranışlar sergilemeye zorlanır, kadınlar ise susar ve erkek ne derse onu yapar. Filmde tamamen hegemonik erkekliğin egemenliğini gördüğümüz için destek veren ya da duruma itiraz eden hiç kimse yoktur. he

KAYNAKÇA

• AKTAŞ, Gül, Feminist Söylemler Bağlamında Kadın Kimliği: Erkek Egemen Bir Toplumda Kadın Olmak, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 30, Sayı 1, Haziran 2013
• GEÇİT, Bekir, John Stuart Mill’de Kadının Toplumsal Konumu, Beytulhikme An Internatıonal Journal Of Philosophy, Volume 3, Issue 2, December 2013
• Baran, Benan Havva, Hegemonik Erkeklik: Formülasyon, Yeniden Formülasyon ve Genişleme, Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi, Sayı 2, 295-303
• Özbay, Cenk, Türkiye’de Hegemonik Erkekliği Aramak, Doğu Batı 63: 185-204, 2013
• Bingöl, Orhan, Toplumsal Cinsiyet Olgusu ve Türkiye’de Kadınlık, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 16, Özel Sayı 1, 108-114, 2014
• Cengiz, Kurtuluş, Küçükural, Önder, Hegemonik Erkekliğin Peşinden, Toplum ve Bilim 101, 50-70, Güz 2004