Estetik tavır, sanatçının veya sanat deneyimleyicisinin estetik nesneye (sanat eserine) karşı olan tavrıdır. Estetik tavır alma, nesneyi bütün özelliklerinden ayırarak yalnızca kendi varlığı üzerinden bakmayı gerektirmektedir. Estetik tavır, süjenin bir estetik yapı karşısında aldığı ‘bireysel’ tavırdır olarak da tanımlanmaktadır ve biricikliği bu tavrın niteliğini özel kılmaktadır. Bu tavrı sergileyen süjenin, estetik tavır dışında herhangi bir ereği bulunmamaktadır. Kişi, nesneye bakarken salt haz duyma amacıyla bakmaktadır. Kısaca algılamak için algılamaktır.
Estetik tavır alma bir bakıma estetik nesnenin kendisini algılarken yani deneyim sürecinde alınan tavırdır. Sanatın deneyimlendiği sürece sanat olduğu görüşü de bu noktada baskındır. Sanat oluşum sürecini tamamladıktan sonra, süje için bir deneyim nesnesine dönüşmektedir. Estetik tavır da süjenin bu deneyim sırasında takındığı salt deneyim duygusuna hizmet etmektedir. Dolayısıyla estetik tavır faydacı bir anlam taşımaz, herhangi bir işlevselliğe hizmet etmez.
Başlıklar
Estetik Tavrın Belirleyici Özellikleri Nelerdir?
Estetik tavrın dört temel belirleyici özelliği bulunmaktadır:
- Duyular yoluyla deneyimlenmektedir.
- Bilişsel değildir, amaç bilmek değildir.
- Sahip olma arzusu söz konusu değildir.
- Esere dair kullanma ya da pratikleştirme amacı bulunmamaktadır.
Estetik Tavır Örneği
Bir Van Gogh tablosunu gözümüzün önüne getirelim. Örneğin Yıldızlı Gece tablosu. Bu tabloya bütün amaçlarımızdan ve bağlamlarımızdan arınarak yalnızca haz almak amacıyla baktığımızda estetik bir tavır sergilemiş oluruz. Bir başka örnek ile Mozart dinlerken tüm sanatsal özellikleri düşünsel süreçleri dışında bırakarak, yalnızca haz almak amacıyla dinlemek estetik bir tavır almaktır.
Estetik Tavır ve Estetik Yargı Arasındaki Fark Nedir?
Estetik tavır ve estetik yargı arasındaki fark, estetik yargıda süjenin estetik nesneye bir beğeni algısıyla bakmasıdır. Estetik yargıda amaç sonuca yönelmektir. Eserin beğenilme ve beğenilmeme eylemi baş roldedir. Estetik tavır bu duygulardan ve ‘sonuç’ bölümünden tamamen uzaktır. Bu bağlamda estetik tavır sürece odaklanırken, estetik yargı sonuç ile ilgilenmektedir. Ayrıca iki kavram birbiri ile de ilişkilidir. Estetik tavır, sürecin kendisini temsil ederken sonuca ulaşan da bir yolculuktur. Estetik tavır ile deneyimlenen eser, salt ve objektif bir yargıya hizmet edebilir. Oluşan gerçek duygu, algı ve beğeni duygusu estetik yargıyı oluşturmaktadır.
İlgili İçerik: Sanat Tarihi Nedir?
Estetik Tavır ve Estetik Haz Arasındaki Fark Nedir?
Estetik tavır ve estetik haz arasındaki fark, estetik hazzın sanat eseri ile kurulan ilişki sonucu oluşan olumlu duyguyu yani beğeniyi ifade etmesidir. Estetik tavır, deneyim sürecine odaklanırken estetik haz da bu sürecin bir getirisi, bir bakıma sürecin düşünsel duygusudur. Bu haz, deneyim sırasında süjeye eşlik edebilmektedir ancak hazzın gerçek yaşama süresi ve dışavurumu deneyimin sonunda gerçekleşmektedir. Estetik haz, deneyimin ardından, sohbet ederek, dile getirilerek ya da yalnızca düşünerek pekiştirilmektedir.
