Yaratıcı Drama Nedir? Yaratıcı Drama Teknikleri

Yaratıcı drama, bir grubun bir eğitmen eşliğinde belirlenen konu ışığında doğaçlama faaliyetler göstermesidir. Çocuklar veya yetişkinlerin kendi kategorilerinde gruba ayrılarak eğitmenleriyle birlikte yaratıcı teatral faaliyetler göstermesi anlamına gelir.

Yaratıcı dramanın birbirinden farklı teknikleri mevcuttur. Geriye dönüş, forum tiyatrosu ve bilinç koridoru bu kapsamda örnek verilebilir. Daha çok olay canlandırma, imgelerden anlam türetme ve çeşitli imajinasyon örnekleri ile bir olayı/durumu kavramak amaçlanır.

Yaratıcı Drama Teknikleri Nelerdir?

Yaratıcı drama teknikleri birbirinden farklı yaratıcılık faaliyetlerinin fiziksel ve düşünsel aktiviteler ile ortaya konması anlamına gelir. Birbirinden farklı çeşitleri mevcuttur ve bunları örneklendirmek gerekirse şöyle söylenebilir;

1. Bilinç Koridoru
2. Forum Tiyatrosu
3. Geriye Dönüş
4. Donuk İmgeler
5. Dedikodu Halkası
6. Rol İçinde Yazma
7. Toplantı Düzenleme
8. Görüşmeler- Sorgular
9. Gerçek An
10. Sıcak Sandalye
11. Aradaki Boşluk
12. Özel Mülkiyet
13. Yarım Kalmış Materyaller
14. Bölünmüş Ekran
15. Ritüeller
16. Telefon Görüşmeleri
17. Öğretmenin Rol Alma Durumu
18. Mektuplar
19. Pandomim
20. Tüm Grupla Drama
21. Rol Oynama
22. Doğaçlama
23. Rol Kartları
24. Ses Takibi
25. Dans Drama
26. Fotoğraf Karesi
27. Düşünce Takibi
28. Buzdağı
29. İmge Tiyatrosu
30. Sevgili Günlük
31. Kukla Ve Maske Kullanımı
32. Gölge Oyunu
33. Yeniden Canlandırma
34. Sirküler Drama
35. Koro Halinde Konuşma
36. Başlık Koyma
37. Kağıt Üzerinde Karakter Oluşturmak
38. Bir Başkasının Role Girmesi
39. Dramanın Geçtiği Kurgusal Mekanın Oluşturulması

1.Bilinç Koridoru

Bir konuda karar verme aşamasında bireyin bir koridorda yürümesi ve diğerlerinin onun kararını etkileyecek sözler söylemesi sonucunda bireyin neyi seçmesi gerektiğini düşünmesi üzerine kurulan bir tekniktir.

2.Forum Tiyatrosu

Bir oyunda seyircilerin oyunun gidişatını değiştirebilmesine dayanan bir tekniktir. Ezen ve ezilen ekseninde tasarlanmıştır ve seyirciler oyunun herhangi bir sahnesinde dur komutu verebilirler. Oyunu durduran seyirci oyuncunun yerine geçerek oyuna kendi müdahalesinin gerektirdiği şekilde yeniden bir üretim ve kurgu katmaktadır. Bu teknik kullanılırken öğretmen oyunun devamlılığını sağlamak adına joker pozisyonundadır.

3.Geriye Dönüş

Oluşturulan drama içerisinde geçmiş ve şimdi arasındaki ilişki tespit edilir ve bunun için geçmişten kesitler sunulur. Böylelikle oyun parçalara bölünerek şimdiki halinin nasıl tasarlanabileceğine dair bir izlenim yaratılabilir.

4.Donuk İmgeler

Drama süresinde öğretmenin bir grubu bir an için dondurması ve devam eden etkinlik hakkındaki görüşlerini sorması ile gerçekleşir. Drama bir taraftan devam ederken donuk hale gelen grup ötekiler üzerine bir kritik yürütebilmektedir.

5.Dedikodu Halkası

Bir karakterin davranışları topluluk içerisinde söylenti ve dedikodu olarak yorumlanır ve olaylar bir anda çarpıklaşıp farklı tepkilere yol açabilir. Esas olan bu tepkilerin nasıl bir hal aldığını görebilmek ve anlamaktır.

6.Rol İçinde Yazma

Çocuklar veya yetişkinlerin bir başkasının ağzından mahkeme savunması, çağrı yazısı, kartpostal, mektup, rapor veya toplantı duyurusu yazmasıdır. Bunu yazma becerilerini geliştirmek için uygularlar ve aynı zamanda zihin becerilerinin gelişimi için de faydalıdır.

7.Toplantı Düzenleme

Drama içerisindeki olayları yönetmek ve insanları katılımcı olarak dramanın içerisine dahil etmek için uygulanan bir tekniktir.

8.Görüşmeler- Sorgular

Karakterlerin değer ve inançları hakkında daha fazla bilgi alabilmek için gazeteci veya otorite görülen kişilerce sorgulanması anlamındadır.

9.Gerçek An

Dramanın son sahnesinin tasarlanması anlamına gelir. Grup üyelerinin birlikte dramanın sonunu tasarlamaları beklenir.

10.Sıcak Sandalye

Karakter grup üyelerinin karşısına sandalyede yüzü dönük biçimde oturur ve diğerleri ona kişisel sorular sorarlar. Karakterin duygu durumu, ilişkileri ve hayatındaki sosyal değişimlere yönelik sorular sorulabilir ve buna istinaden karakter hakkında tahminde bulunulur. Bazen de bu sorular belirli gerilimler çıkarabilir.

11.Aradaki Boşluk

Öğrenciler karakterleri birbirine yakın olma durumlarına göre düzenlerler. Kim kiminle daha yakın veya uzak gibisinden bir sorgulama ışığında bu düzenlemeler yapılır. Bu düzenlemeden sonra karakterler birbirine yakınlaşabilir veya uzaklaşabilir. Bu değişimler yorumlandırılır ve değerlendirilir.

12.Özel Mülkiyet

Bir karaktere ait kişisel eşyalar ile karakterin tanıtılması anlamına gelir. Bu sayede karakter hakkında ipucu edinilebileceği düşünülür.

13.Yarım Kalmış Materyaller

Gruba tamamlanmamış bir resim, şema veya tema sunularak onların bunu tamamlaması istenir ve böylelikle bir sona ulaşılarak çözümsüz kalan konular çözülebilir.

14.Bölünmüş Ekran

Farklı zaman ve yerlerde gerçekleşen iki sahne planlanır. İki sahne arasında bağlantı kurulmaya çalışılarak ileri ve geri sarma biçiminde olaylar gerçekleştirilir. İki sahne arasındaki kurgu ve karşılıklı ilişkinin bağlantısı üzerine dikkatli bir hazırlık yapılır.

15.Ritüeller

Drama içerisinde yıl dönümü ve özel günler için düzenlenen ritüel ve seremonileri ifade eden bir uygulamadır. Mezuniyet töreni, aile yemeği ve çeşitli toplantılar bu kapsamda örnek verilebilir.

16.Telefon Görüşmeleri

Öğrenciler telefon görüşmesi yaparak ya bir tarafı ya da iki tarafı dinlerler. Öğretmen bu konuşmaları dinler ve dramaya hareketlilik katmak için kullanabilir.

17.Öğretmenin Rol Alma Durumu

Öğrenciler çalışırken öğretmenin de rol alması çalışmanın düzenlenmesinde oldukça önemli bir yer tutmaktadır. Bu nedenle bazen dramada öğretmen de rol oynamaktadır.

18.Mektuplar

Dramaya heyecan katmak ve yeni bir form getirmek için öğretmen tarafından gruptaki kişilere veya alt gruptakilere verilen mektuptur.

19.Pandomim

Beden dilinin kullanılması için tasarlanmıştır ve bir konuya odaklanmayı sağlar. Bu sayede bireyler gözlem yeteneklerini geliştirebilirler. Ses olmadan mimik ve hareketlerle bir konunun veya olayın ifade edilmesidir ve özellikle çocuklarda çok işe yaradığı düşünülür.

20.Tüm Grupla Drama

Tüm katılımcılar ve öğretmenin aynı anda bir drama yürütmesidir.

21.Rol Oynama

Pandomime benzer şekilde ses olmadan sadece mimik ve hareketlerle bir durumun ifade edilmesi anlamına gelir. Böylelikle bireylerin iletişim kurma yeteneklerinin gelişeceği düşünülür ve çoğunlukla çocuk gruplarında çalışılan bir tekniktir.

22.Doğaçlama

An içerisinde olan biten bir olayda öğrencilerin tamamen yaratıcıklarının gerektirdiği şekilde özgürce teatral performans sergilemesi anlamına gelir. Kendilerini istedikleri gibi ifade edebilirler ve önceden kurgulanmış bir metin/senaryoya bağlı kalmama özgürlükleri vardır.

23.Rol Kartları

Kartlar oyundaki karakterler ve içerikler hakkında bilgi vermektedir. Öğretmen vermek istediği rolü sınırlı zaman içerisinde tamamlamak için bu kartları kullanabilir. Yaratıcı drama teknikleri okul öncesi dönemi için başarılı bir yöntemdir.

24.Ses Takibi

Katılımcılar kendi sesleriyle ortamda ritim yaratırlar ve böylelikle doğal bir atmosfer ortaya çıkar. Katılımcılar kendi bedenleri ile sesleri oluşturabilecekken CD gibi teknik araçları da kullanmakta özgürdür.

25.Dans Drama

Müzik eşliğinde dans edilerek düşüncelerin dansla ifade edilmesi anlamına gelir.

26.Fotoğraf Karesi

Grup, verilen temaya göre bir fotoğraf karesi oluşturur ve bireylerin ilgili temada kısa sürede bir arada hareket edebilme kabiliyetlerini geliştirir.

27.Düşünce Takibi

Düşüncelerin dışavurumu ile ilgilidir. Öğretmen bir konuda öğrencilerden görüş alır ve bunu örnekler sunarak yapar.

28.Buzdağı

Ele alınacak olan konu üzerinde (şiir, kitap, metin, sinema vb.) tahtaya ya da kağıt üzerine çizilen buzdağı üzerinden bir tartışma yürütülür.

29.İmge Tiyatrosu

Ağusto Boal tarafından geliştirilmiştir ve bu teknik, öğrencilerin sınırlı bir zamanda bir imgeyi bedensel olarak temsil edebilmeleri üzerine tasarlanmıştır. Önemli olan öğrencilerin rol için duygu ve tutumları nasıl yansıttıklarını görebilmektir.

30.Sevgili Günlük

Bu teknikte yazma eylemi ön plandadır. Gelişen olaylara dair not alma ve gün içinde rolde yaşananları kağıda aktarma ile ilgilidir.

31.Kukla Ve Maske Kullanımı

Genelde ilkokul ve orta okul dönemlerinde kullanılabilecek parmak kukla ve maskelerin yaratıcı drama tekniğinde başarılı olduğu söylenmektedir.

32.Gölge Oyunu

Perde arkasında ses, yansıma ve şapka, baston gibi çeşitli nesnelerle tamamen sessiz ya da konuşma yoluyla canlandırılabilecek oyunlardır. Bu sayede, rüyalar ve kabuslar da canlandırılabilmektedir.

33.Yeniden Canlandırma

Sınıfta oynanan bir oyunun yeniden canlandırılarak analiz edilip yorumlanmasına ilişkin bir tekniktir.

34.Sirküler Drama

Dramanın merkezindeki karakterin farklı koşullardaki durumuna ilişkin somut veriler sunan bir tekniktir. Her grup bir konu üzerinde farklı görüşler bildirir ve öğretmen ana karakter olarak onların dramalarına katılarak farklı koşullarda durum bildiren karakter olur.

35.Koro Halinde Konuşma

Sınıf belli gruplara ayrılır ve bir metin koro halinde okunur. Tüm sınıf böylelikle aktif bir şekilde katılım göstermiş olur.

36.Başlık Koyma

Donuk imge ve fotoğraf karesi teknikleri ile birlikte yürütülerek her öğrenciye görüntülere yönelik isim koyma hakkı verilir. Oluşturulan imgeler incelendikten sonra öğrencilerden o imgeleri nasıl anlatacaklarına dair bir yorum yapmaları istenir.

37.Kağıt Üzerinde Karakter Oluşturmak

Bir karakter oluşturulur ve o karakter ekseninde bir hikaye yaratılır. Bazen öğretmen bir kağıda bir karakter çizer ve öğrencilere o karakterin etrafında oluşan olayların ne olabileceği hakkında sorular sorarak fikir yürütmelerini ister.

38.Bir Başkasının Role Girmesi

Öğretmen bir konu anlatır ve sınıfa o konu ile bağlantısı olan birisini getirir. Bu sayede, öğrencilerin dikkatini çekmiş olur ve ilgili konu hakkında öğrencilerin merakını depreştirerek sınıfa gelen kişiye sorular sormalarını sağlar.

39.Dramanın Geçtiği Kurgusal Mekanın Oluşturulması

Bu teknikte bir dağ, kasaba, köy, uzay gemisi vb. yerlerde geçen hikayenin somutlaştırılması esas alınır. Daha çok ilköğretim ve okul öncesi öğrencileri ile çalışılan bir tekniktir. Ayrıca öğrenciler, nesneler ile olayı somutlaştırabilecek bir alana sahiptirler ve öğretmen onların hangi nesnelerle neleri somutlaştırabildiklerini gözlemleyebilir.

Yaratıcı Drama Örnekleri

Yaratıcı drama oyun örnekleri çoğunlukla el sıkışma, müzikli balonlar, isim balonları, isim ve.., üç parmak, alfabetik sıra oyunu ve bana öykünü anlat gibi oyunlardır.

Aynı zamanda battaniye ve ülke kağıtları gibi farklı oyunlar da mevcuttur. Ping pong, top ve.. tuvalet kağıdı ve çeşitli tarihi oyunlar da bu kategori içerisinde sayılabilir. Yaratıcı drama ile düşünme becerileri gelişmekte ve iletişim yeteneğine işlevsel bir katkı sağlanabilmektedir.

Yaratıcı Drama Tekniği Nasıl Uygulanır?

Yaratıcı drama tekniğini bir sınıfta nasıl uygulayacağınız konusunda düşünceliyseniz doğaçlama yönteminin bu konuda çok işlevsel olduğunu söylemek mümkün olacaktır. Herhangi bir konuda ortaya hikaye atarak o hikaye üzerinden çeşitli senaryolar yazılıp oynanabilir. Öğretmen herkese uygun roller dağıtmalı ve sınıfın kendi rolünü benimsemesine zaman tanımalıdır. Öğrenciler gerekli araştırmaları yaptıktan sonra ertesi gün sınıfta rollerini oynayabilirler. Detaylandırmak gerekirse şunlar söylenebilir;

• Öğretmen bir konu anlatır. Tarih, edebiyat veya fizik alanında teorisyenlerin düşünce yapıları örneği bu kapsamda uygundur.
• Her öğrenciye konu kapsamında bir rol verilir.
• Öğrenciler rollerine hazırlanmak için bir gün süre alırlar.
• Öğrenciler evde araştırma yapıp rollerine hazırlanırlar.
• Okula gelip rollerini sergilerler ve bu sayede unutulmaz bir deneyim yaşarlar.

Yaratıcı dramanın faydaları, çocukların küçük yaştan itibaren interaktif bir şekilde sosyal yaşama katılmayı öğrenmesini sağlamanın yanında düşünme becerileri kazandırmaktır. Yaratıcı drama aşamalarında görüldüğü gibi çocuklar, kendilerine sunulan bir fikri/rolü benimseyerek ve araştırma yaparak toplum önünde sunmayı öğrenmektedir.

Yaratıcı Dramada En Çok Kullanılan Teknik

Genelde teatral oyunlar sergilemek ve rol kartları kullanmaktır. Öğretmen çocuklara kartlar vererek üzerine düşünmelerini isteyebilir veyahut kartlardaki imgeleri canlandırmalarını isteyebilir.

Genelde rol oynama bu alanda tercih edilen teknikler içerisindedir ve diğer tekniklerle de bağlantılıdır. Bu sayede çocuklar veya yetişkinlerin kendilerini daha iyi ifade ettiği düşünülür. Bireyin konuşma ve düşünme becerilerini geliştirmesi için çok etkili bir araçtır ve aynı zamanda sosyalleşmeyi sağlar.

Yaratıcı Drama Teknikleri Ne İşe Yarar?

Dramada tüm duyular aynı anda kullanıldığı için iletişim becerilerinin geliştiği söylenebilir. Utangaçlık ve özgüven eksikliği gibi durumları ortadan kaldırır. Dinleme, konuşma, duyma ve algılama gibi becerileri geliştirir. Bireylerin diğer bireylerle sosyalleşmelerine olanak sağlar ve kendilerini ötekilere daha rahat ifade etmelerine yardımcı olur. Bireylerin bedenlerinde daha mutlu ve özgüvenli hissetmelerini sağlar.

Eğitimde Yaratıcı Drama Hangi Alanlarda Kullanılır?

Psikolojik danışmanlık ve rehberlik, özel eğitim, sosyal hizmet, aile danışmanlığı, ev hanımları, kültürler arası çalışmalar, sokak çocukları, okul öncesi eğitim ve ilk okul- orta okul gibi eğitim alanlarında yaratıcı drama kullanılabilir.

Bireysel olarak bu alanda uzman kişiler uygun gördükleri ortamlarda bu alandaki bilgilerini diğer bireylere sunabilirler. Genelde daha sosyal alanlarda ve iletişim ön planda olduğu ortamlarda kullanılır.

Yaratıcı Drama Çocuğa Ne Kazandırır?

Güven kazanmalarına yardımcı olur. Dikkatlerini toplamaya yardımcı olur. Dil ve iletişim becerilerinin gelişmesine olanak sağladığı gibi kendilerini ifade ederken rahat hissetmelerini sağlar.

İş birlikçi ve ılımlı bir kişilik yapısı kazandırır. Sosyal yaşamı anlamalarına yardımcı olur ve analitik düşünme becerileri kazandırır. Bireyler arası iletişimi kolaylaştırdığı için çocuklar farklı ortamlarda kendilerini daha rahat ifade ederler ve ötekilerle ılımlı bir iletişim kurarlar.

Yaratıcı Drama Kitapları Neler?

Yaratıcı drama ile ilgili birden fazla kitap bulunmaktadır ve yaratıcı drama teknikleri kpss sınavında bile sorulmaktadır. Kişisel olarak konuyu merak eden ve kendisini bu alanda geliştirmek isteyen insanlar için birkaç kitap ismini aşağıda vereceğim. Dilerseniz bu kitapları alıp okuyabilirsiniz ve halihazırda bu alanda ilerlemeye devam edecekseniz bilgi dağarcığınızı geliştirmeniz gerektiğini unutmamalısınız. Kitaplar şu şekilde;

• Yaratıcı Drama Sınıf İçince Ve Dışında-Nelli McCaslin
• Eğitimde Yaratıcı Drama- Ömer Adıgüzel
• Çocuk Eğitiminde Yaratıcı Drama- Mübeccel Gönen
• Turizm Eğitiminde Yaratıcı Drama- Tuğçe Özoğul Balyalı
• Yaratıcı Drama Etkinlikleri- Mete Akoğuz
• Şiirsel Beden-Yaratıcı Tiyatro Eğitimi- Jacquer Lecoq
• Fen Eğitiminde Yaratıcı Drama Desenleri- Ali Sülün

Yaratıcı drama alanı ile ilgili kendinizi geliştirmek için bu eserlerden faydalanabilirsiniz. Daha fazlası için araştırmalarınızı bireysel olarak yapıcı biçimde sürdürerek ilerleyebilmeniz mümkün.

KAYNAKÇA:

• Adıgüzel, Ö. (2006). Yaratıcı drama kavramı, bileşenleri ve aşamaları. Yaratıcı Drama Dergisi, 1(1), 17-30.
• Adıgüzel, Ö. (2006). Yaşantılara dayalı öğrenme, yaratıcı drama ve süreçsel drama ilişkileri. Yaratıcı Drama Dergisi, 1(1), 31-38.
• AYTAŞ, G. (2013). EĞİTİM VE ÖĞRETİMDE ALTERNATİF BİR YÖNTEM: YARATICI DRAMA. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (12), 35-54.
• Önalan, F. A. (2006). Sosyal yeterlilik, sosyal beceri ve yaratıcı drama. Yaratıcı Drama Dergisi, 1(1), 39-58.
• Tuluk, N. (2004). Yaratıcı drama. Pivolka, 3(15), 10-12.
• Üstündağ, T. (1998). Yaratıcı drama eğitim programının öğeleri. Eğitim ve Bilim, 22(107).
• Yeğen, G. (2003). Yaratıcı drama. Elementary Education Online, 2(2).