Giorgio Agamben’in istisna hali kavramı ve biyopolitika düşüncesi, düşünür kavramı Carl Schmitt’ten almıştır ancak farklı bir anlamda kullanmaktadır. Ona göre, çıplak hayatı içleyerek dışlayan siyasal alanın yasası yasasız olmasıdır. Bu yasasızlık hali, belirsizliğin kol gezdiği, başı sonu belli olmayan bir istisnanın kaideye, kurala dönüşmesidir. Biyo-politiğin de hayatın içinden çıkan bir şey olduğunu ve sınırlarının Antik Yunan’dan beridir oldukça genişlediğini söylemektedir. Foucault’nun belirttiği gibi iktidarın yaşatma odaklı olması değil, ölümü siyasallaştırmasından hatta, ölüm siyaseti olmasıyla anlam kazandığını söyler.
Başlıklar
Giorgio Agamben İstisna Hali
Giorgio Agamben istisna hali, düşünür siyasal olanın ayrımını zoe (biyolojik yaşam), bios (yaşamın niteliği- yaşam tarzı) üzerinden yapmaktadır. Bu kavramlar üzerinden klasik dönemde bios- zoe ikiliğinin kamusal ve özel alan ayrımına denk geldiğini belirtmektedir. Zoe, üremeyi ifade eden ve özel alan (oikos) sınırındayken bios (polis) kamusal alanı ifade eder. Ancak, düşünür başından beri biosun zoe’yi içleyerek dışladığını ve bu sayede siyasal olanın konusu haline getirdiğini söyler. Bu iki hayatın birleşip siyasal olanı yaratmış olması esasında birleştiricilerinin egemen olmasından ötürüdür. Kısa ve öz olarak kavramın en net açıklaması şu şekildedir;
- İstisna hali, hukukun normal olanı yarattığı an ortaya çıkan aynı zamanda, hukukun kendisini görmezden geldiği canlıyı sınırlarına kattığı biyopolitik anlamı oluşturur. Ona göre bu kavram hem egemeni kurar hem de onu ortadan kaldırır. Neticede, siyasal olan sınırlarının belirsiz bir şekilde belirli olduğu, herhangi bir durumda belirsizliğin belirleyiciliğinin devreye girdiği alandır.
Giorgio Agamben istisna hali, yasasızlığın boşlukta sallandığı yasanın durduğu yeri temsil eder.
Hukukun nerede durduğu, nasıl işlediğinin tam olarak bu kavramla açıklandığını ifade eden düşünür, belli başlı hallerde siyasal olanın yasasız yasalarını homo sacer dediği kutsal insan üzerinden öldürebilme noktasına kadar götüreceğini söyler. Bu sebeple biyo-politikaların ölüm siyaseti olduğunu ifade eder.
Giorgio Agamben Biyo-politika
Giorgio Agamben biyo-politika, çıplak hayatın siyaseti olarak, bireyleri kurban etmeyen ancak öldürebilen bir formdadır. Çıplak hayat, politikleşmiş ve ekonomik aygıtların merkezinde konumlanan bir şeye dönüşmüştür. Ona göre egemenin kalbinde atan ve istisnanın öldürme güdümüne her an maruz kalabilen şey, çıplak hayattır. Düşünürün Foucault’dan farkı, klasik iktidarın modern iktidar biçimine dönüştüğü bir durumdan bahsetmemesi, aksine, en başından beri incelemelerini yaptığı Antik Yunan’dan beri çıplak hayatın biyo-siyaset olduğunu söylemesidir. Bu siyaset, yaşamın değil ölümün siyasetidir. Örnekler üzerinden bu kavramsallaştırmayı şöyle anlayabiliriz;
- Giorgio Agamben biyo-politika düşüncesini anlamak için kamplara bakmayı önerir.
- Kamplar, salt fiziki olarak belirlenmiş bir konum olmaktan ötede herhangi bir konumdadır.
- Giorgio Agamben kamp, mülteci kamplarından hastane odalarında dahi anlaşılabilir.
- Ona göre, istisna halinin kol gezdiği tüm alanlar kamptır.
Giorgio Agamben biyo-politika, biyo-politik bedenlerin üretildiği bir alan olarak her daim hayatın içindedir. Sonradan türememiş ve klasik iktidardan ayrı düşünülmeyecek olan bir kavramdır. Çıplak hayattan türeyen ve aynı zamanda çıplak hayatı türetendir. Kavramı daha iyi anlamak adına bir- iki araştırma önerisi sunmak önemli olacaktır.
Giorgio Agamben İstisna Hali Ve Biyo-politika Kavramları Üzerinden Araştırma Önerileri
Giorgio Agamben istisna hali ve biyopolitika kavramları üzerinden araştırma önerileri; bilinen o ki günümüz pandemi koşullarında bu düşünürün ismi çok duyulmaya başlamıştır. Özellikle, covid-19 bağlamında düşünürün ele aldığı teorilerin çok fazla çalışıldığı bilinmektedir. Biyo-siyasetin sınırlarının genişlediği ve istisna halinin her yere yayıldığını ifade eden fikir insanı, sosyolojik ve felsefik bağlamlarda çok geniş tartışma alanları açmaktadır. Bu nedenle, sosyoloji alanında kendisini takip eden ve fikirlerinden etkilenen bireylere araştırma önerisi sunmak istenmiştir. Detaylandırmak gerekirse şunlar söylenebilir;
- Hardt ve Negri özne ve çokluk hali ve Agamben İstisna, Biyo-politika, kamp gibi kavramlar eşliğinde literatür taraması yaparak, teorik bir kıyaslama yapabilirsiniz. Özellikle tez çalışmak istiyorsanız egemenlik, siyaset üzerinden
değerlendirebilirsiniz. Özellikle Covid-19 bağlamını bu kıyaslama üzerinden ele almaya çalışabilirsiniz.
- İdam cezaları ve ölüm konusuna Agamben üzerinden bakabilirsiniz. (Bu konuda çalışmayı düşünen varsa benimle özel olarak iletişime geçebilirse çok sevinirim.)
Giorgio Agamben istisna hali ve biyo-politika kavramları üzerinden araştırma önerileri, tamamen bireysel yaratıcılığa bırakılmış kolektif bir paylaşımı amaçlamaktadır. Fikir danışmak için içerik yazarının ilgili iletişim adreslerine mesaj gönderebilirsiniz. Sosyoloji öğrencilerinin klasik sosyologlar ve düşünürlerin yanında farklı isimlerle buluşmasının önemli olduğunu düşünülmektedir.
KAYNAKÇA:
- Agamben, G. (2013). Kutsal insan. İ. Türkmen, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
- Dutlu, D., ve Arı. M. (2020) On Platform of Foucault and Agamben: Bio-Politics. Fiscaoeconomia, 4(1), 159-174.
- Özpolat, G. (2015). Türkiye’de Biyopolitikanın Ölü Doğuşu: Türkçe Akademik Yazın Alanında Biyopolitika Kavramının Alımlanma Biçimleri. Modus Operandi, 2.
- Yağbasan, E. B. (2017). İSTİSNALAR KAİDEYİ BOZAR MI? AGAMBEN VE ÇIPLAK HAYAT. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), 9-16.
